O projekcie
Pomoc jednostkom samorządu terytorialnego w zdiagnozowaniu finansów gminnych i przygotowaniu wytycznych do rozwiązań prawnych umożliwiających naprawę finansów samorządowych - to cel ogólnopolskiego projektu "Monitoring procesu przekazywania szkół i przedszkoli zagrożonych likwidacją organizacjom pozarządowym", realizowanego przez Federację Inicjatyw Oświatowych w partnerstwie ze Związkiem Gmin Wiejskich RP.
W związku z ograniczeniami finansowymi, jakim podlegają jednostki samorządu terytorialnego, i brakiem innych rozwiązań organizacyjnych dla oświaty wiejskiej, samorządy zamknęły w ciągu ostatnich dziesięciu lat około 5 tysięcy szkół. To wielka szkoda społeczna, bo związek szkoły z miejscem zamieszkania ma kluczowe znaczenie dla wychowania dzieci w początkowym etapie nauczania.
Obecnie ten niekorzystny proces nabrał przyspieszenia. Tymczasem istnieje alternatywa dla likwidacji szkół - przekazywanie ich stowarzyszeniom rozwoju wsi. Jednak również stowarzyszenia borykają się z wieloma trudnościami, pozostając często w konflikcie z władzami lokalnymi.
Wydatki na edukację stanowią największe obciążenie budżetów gmin. Przekazywanie placówek edukacyjnych organizacjom pozarządowym, zwłaszcza stowarzyszeniom rozwoju wsi, to sposób na racjonalizację kosztów, a jednocześnie na aktywizację rodziców i wspólnot wiejskich. Rozwijanie inicjatyw obywatelskich sprzyja efektywniejszemu wykonywaniu zadań własnych gmin. Współpraca obywateli i samorządów nie tylko umożliwi modernizację finansów publicznych na poziomie lokalnym, ale także wpłynie na modernizację finansów publicznych w państwie i na stanowienie lepszego prawa.
Cel ogólny
Aby wesprzeć gminy i stowarzyszenia zaangażowane w edukację na wsi, chcemy stworzyć otwarty mechanizm monitorujący różne sposoby realizacji tego zadania publicznego zarówno przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), jak i stowarzyszenia rozwoju wsi (SRW), które przejęły od nich rolę organu prowadzącego szkołę lub przedszkole.
System obejmie też niektóre inne zadania publiczne samorządu: planowanie przestrzenne i wspieranie inicjatyw obywatelskich, które wpływają na dostępność środków na edukację. Chcemy pomóc w podejmowaniu racjonalnych decyzji dotyczących zmiany edukacji na wsi. Szczególnie ważne jest zwiększenie udziału mieszkańców, zarówno we wspomnianym procesie monitoringu, jak i zarządzaniu lokalnymi szkołami i przedszkolami. Będziemy dążyć do zwiększenia udziału SRW w wypełnianiu zadań edukacyjnych gmin, ale też do lepszego zrozumienia przez mieszkańców zagrożeń, jakim jest poddana gospodarka budżetowa gmin.
Opracowany przez nas mechanizm pomoże JST i społecznościom wiejskim w zmodernizowaniu wydatków na edukację, aktywizację mieszkańców oraz w ograniczeniu negatywnych dla finansów gmin skutków obecnej ustawy o planowaniu przestrzennym. Zaoszczędzone pieniądze mogą być wykorzystane na poprawę edukacji na wsi lub inne zadania własne gmin. Będziemy dążyć do zwiększenia udziału SRW w wypełnianiu zadań gmin, a także do lepszego zrozumienia przez mieszkańców zagrożeń, jakim poddana jest gospodarka budżetowa gmin.
Cele szczegółowe
Opracujemy ogólnodostępne narzędzie informatyczne (Matrycę), które pozwoli gromadzić i porównywać informacje o skutkach różnych rozwiązań przyjmowanych przez gminy, ukazując ich efektywność i towarzyszące zagrożenia. Szczególną uwagę skupimy na skutkach przekazywania zadań edukacyjnych JST stowarzyszeniom rozwoju wsi.
Narzędziu będzie towarzyszyć platforma e-learningowa i podręcznik. System zostanie udostępniony wszystkim gminom i stowarzyszeniom w Polsce po starannym przetestowaniu przyjętych rozwiązań. Użytkowników będzie wspierać grupa ekspertów FIO. W pracy nad proponowanymi rozwiązaniami wykorzystamy doświadczenia brytyjskie, węgierskie i duńskie.
Przygotowanie i wdrożenie
W pierwszych ośmiu miesiącach realizacji projektu skupiamy się na analizie zarządzania zadaniami publicznymi i konsultacjach z przyszłymi użytkownikami narzędzia monitorującego. Zbierzemy też dobre praktyki w zarządzaniu szkołami wspólnotowymi, planowaniu przestrzennym i partycypacji obywatelskiej w Danii, Walii i na Węgrzech. Pozwoli to starannie zaplanować i wykonać wstępną wersję narzędzia.
Od listopada 2011 r. produkt i towarzyszące mu narzędzia będą testowane. Zrobimy to we współpracy z 65 Stowarzyszeniami Rozwoju Wsi i gminami, na których terenie działają. Sprawdzimy, czy opracowany system przynosi im zakładane przez nas korzyści, zwłaszcza istotne dla społeczności wiejskich.
Uzyskane w ten sposób informacje umożliwią opracowanie ostatecznej wersji narzędzia monitorującego. Przedstawimy też nasz produkt wszystkim gminom i stowarzyszeniom rozwoju wsi w Polsce.
Finansowanie
Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej - Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet V "Dobre rządzenie".
